Karu karu llaqtapis achikyayta allillamanta urpitukuna, utulukuna sumaq takiyta qallarimusqa, aswanqa paykunaqa hanaqpacha taytata mañakuchkankuhina hipallantas mama Asunta qatarispa mankakunata churkuspa yanuyta qallarisqa, tayta Antukupas qatarispa kawituta qatapaspa qipichakuyta qallarisqa chakraman puririnankupaq chaypi allinta llamkamunankupaq; ñas mikuyta qallarisqakuña, ichaqa Gregorio qari warmanqa hatuspi achka uywakunawan tiyasqa, chay hatuspis sinchita waqaspa llakisqa tiyasqa chuklla ukupi mana imapas mikuna kaptin, chay chukllaqa aswanqa kasqa ranra ranra rumipi.

Chay killakunapis mana kasqachu uywakunapa mikunan hachullapas chaysi uywakunaqa wañuyta qallarisqa, maqtaqa mancharisqas kaynata rimasqa: ima llakipitaq tarikuni, manataq mikunaypaqpas kanchu, uywakunapas wañuchkantaq, manataq yakupas kanchu, waklawpi pukiwpas chakiruntaq; aswanqa kutisaq wasiyman taytamamayman willamusaq.

Chaysi Gregorio maqtaqa sumaqta qipicharukuspa qallarin wasinman puririyta, allquchaywansi rin intitayta yaykuchkaptinña, uywakunataraqsi kanchayman churana kasqa. Chayna purichkaptinsi tutayaykamun manas ima kanchinallanpas kasqachu, killamamapas manaraqsi lluqsimusqaraqchu, Gregoriqa manchakuywansi ichin chayllamantas chimpanmanta kawrahina runa qayakamuyta kachaykun kay nispa: ¡Gregoriocha! ¡Gregoriocha! Kaypichu saqiruwanki, ¡kutimuy! ¡kutimuy! Qapariykuspa raskaykamun, chayllamantas allquchanqa anyayta kachaykun ¡aaaaaaaaw! ¡aaaaaaawww!.

Gregoriopaqa tullunpas katataykunsi, yaqallas pampamanpas kumpakun, siminpas kichakuyta atinchu, ñawinmantas wiqi lluqsiyta qallariykamun, chayllapis simin kaynata rimasqa: ¡hanaq pachapi taytay! ¡mamallay virgen maria! qampa makillaykipin kachkani, amayá urmanaytaqa munaychu.

Ñas chay condenawqa asuykamuchkanña chayllapis achka allqukuna anyayta kachaykun, kay nispas chay condenawqa ripusqa: ¡akakaw! Imaynanpitaq chay allqukuna qamurqa ¡salvakunayta! ¡salvakunayta! chinkaykatapun; chayraqsi Gregoriopa samayninqa lluqsin, chaynata purichkaptinsi llaqtaqa qawakusqaña, payqa raskaytas qallarisqa wasinman chayananrayku, tutapi mana imatapas rikuspa rumiwan urmarparin chakinmantaqa yawar lluqsiyta qallariykamun, hinatas maqtaqa raskaykun wasinman chayananrayku, pusaq pachañas kachkan wasinman chayaspa punkuta takan, taytamamanqa puñuchkasqañas chaysi piñakusparaq punkutaqa kichamusqa taytakuqa, qariwarmanta qawaspas qaqchasqaraq: yaw imamantaq qamurqankiri, uywakunatan qanqa michimunayki, icha kunan tuta chitata atuq mikurullanman, ¡supaparachisqaykin! Chayllapis maman qatarispa warmanta rikuspa waqarikusparaq muchaykun.

¡Waway! ¡waway! Llakikuykin manan allín puñuypas kanchu mana qanwanqa, sapatuta puñuspaymi taytachata mañakuni waqaychasunaykipaq; yaykumuspayki mikuy, lawata qaramusqayki; yaykumuchkaptinsi mamanqa chakinmanta yawarta lluqsiqta qawaspa llakikusqa: imaynaraq warmay qamurqa ukumantaraq, ¡taytachakunañacha qantaqa apamusuranki! (waqaspa). Gregorioqa mikuyta tukuruspa taytanwanqa rimayta munasqa, aswanqa taytakuqa puñurparisqañas, mamanñataq qarakunata, kawituta qatanata punchukunata qusqa chaypi warman puñunanpaq.

Gregorio richkarinanpaqsi punchawña kachkasqa, mamanqa yanuyta tukuruspapas mikuyta qallarichkasqakuña, chaysi taytakuqa piñallaña tapun warmanta ¿imamanmi hamunki? qanqa uywakunatan michimunayki, maqtaqa kutichin: ¡taytay! ¡mamay! kay pasaq punchawkunan achka uywakuna wañurunku mana mikunan kaptin, aswanqa pukiwkunapas lliw chakin kachkan, yakupas manan kanchu, nitaq ñuqapa mikunaypaqpas.

Taytanqa piñallaña nin: qanqa achakillawanmi hampuyta munachkanki, tukuyta mikuruspayki kutinki ¡uywakunaman! chayllapaqmi qamqa sirwinki; mamanqa waqapakuspa upituta, papata, ima qipichapun warmanpaq: waway panpachaykuwan chaynan taytayki rumi sunqu, ama llakikuychu kay punchawkunan qamusaq qawariqniki, ¡taytaykin! aswanqa panawanman kutiyña uywakunaman; chaynas Gregorioqa waqaspa, llakisqa sunquyuq qipintin kutipun chukllamanqa; chayaruspaqa uywakunata kachaykamun monteman, chaynallas punchawkunaqa muyumun aswansi uywakunaqa astawan wañuyta kachaykun, chaymantapas unquy chayaramuspa uywakunataqa tukuchkanñ; maqtaqa waqakunsi uywankunata wañuyta qawaspa, kimsa chunka wakallañas kasqa, chitapas chunkallaña, kuchipas chunka pichqallañas

Huk punchawsi millayta achikyaramusqa, puyus tukuy imata taparparin wayrapas sukastinsi kaykun, Gregoriopa tulluchankunas manchakuyta kachaykun, hinatas uywakunataqa ichaykamun kutiramuspas chuklla ukuchapi tiyakuchkaptin puñuy qapiruptin puñurusqa, chayllamantas suyñuyninpi ankaqa pawaykamuchkasqa, ñas tupaykamuchkanñas, chaymantas luwichu hamuykun chaypas hapiytas munaykun aswanqa ankas tiyaykamun qawanpi, chayllapis richkarirparin manchakuywan maqtikuqa, rimayta munaptinsi mana simin tuqyasqachu, manas rimayta atinchu, waqaykuysi, sunqunsi hukmanyarparin pi runapas almanta apakuq hinaraq, chaymantapachas allqutaqa manchakuspa, chaypin kikin allquchankunata wañurparichisqa, puriytas kachaykun kayman chayman, manañas uywakunataqa watukasqañapaschu, payqa mayullantas puriyta kachaykun, mana mikuspa, rumikunata chanqastin, tunatapashina huñallantintaña mikusqa.

Taytanqa suyñuchasqas, manas puñuytapas tarisqañachu, aswanqa warmin yaqañas lukayanpas, chaypis taytakunpa mutinta qipichaspa kay nisqa: ¡yaw! Antukucha raskay warmanchikman, manañan puñuytapas tariniñachu, sapa tutan suyñuchaykuwan anka qawanpi kaqta, rispayki warmanchikta watiqaykamuy. Taytakuqa puriytas kachaykun kukanta hallpaspa, qatqinta upyaruspa hatusmanqa, chayachkaptinsi yawarqa chaqchusqa pampapi kasqa, manchakuywansi raskayta qallarin sunqun ukupiqa: ¡warmayqa wañurun icha!, allquchakunatas wañusqata tarin, warmanñataq mayu ukumanta paqpa yanta qipisqa qispiykamun, taytanqa mancharisqas nin: ¿iman pasan waway? Gregorioqa mana rimayta atispa asiylla asikusqa, chayllamantas rumita uqarispa chanqayta qallarisqa, Antukuqa manchakuywan warmanta chaynata rikuspa qawasqa: ¿imatataq warmaytari ruwaruniri?; ñuqapa kawsaypi chayna kachkan, amallapas riy niymanchu karqa, warmanqa asikuspa qawan taytanta waqaqta.

Antukuqa llakikuspa nin: ¡Gregorio hakuchik wasinchikman! waway pampachaykuway, hampichisqaykin imaynapas kaytaqa, warman chayta uyarispa manchakuywan mayu ukuman kutisqa. Antukuqa kaqmanta llaqtaman kutispa warminman willay: Asunta warmanchiqqa hukmanllarparisqan ¡lukuhinan! kachkan, manan hamuytapas munanchu aswanqa mayu ukumanmi pasaykun. Mamanqa pampamansi saqtarparikun llakikuywan, richkarispas mamanqa kuka qawaq runaman rin, kaynata kutichisqa yachaqqa: ¡way! Warmaykiqa kay punchawkunallawan wañunqa, almachantaqa mana allinkunan aparapun, kaqaya kay kuka niwachkanchik, kunallanmi hampichinayki manachayqa lukun hipanqa warmaykiqa.

Warmichaqa waqaytas kachaykun: ¡waaayy! ¡waaayy! Imatan ruwanay tayta Mariano warmay allin kananpaq, yachaq kutichin: kunallanmi mesata churarapusun warmaykipa almachanta kutirachimunanpaq, chaymantan compadreta ruwananchik manachayqa hinan hipanqa warmaykiqa, achkatan mañakamuchkan aswanqa, ñayninkun chay mana allinkunapa chay ranra ranra rumiqa, manan chaynintaqa runaqa purinmanchu.

Chayta uyarispansi mama Asuntaqa wasinman kutispa tukuy imata alistakusqa, lliw yachaqpa nimusqanta, chayllamantas pawan hatusman warmanpa kasqanman, Antukuqa chay mayu ukupiñas warmantaqa maskaykamuchkasqa, chayllapis warmanqa rikuriramuspa yaqallas taytantaqa kaspiwan waqtarparin, aswanqa pampamansi saqtarparikun, wañusqa hinañas tarikun warmanqa. Taytanqa qipispa apay chukllaman, Asunta chaynata warmanta rikuspansi yawartaraq waqasqa mana ima ruwaytapas atispa, taytanqa makinta llapchaptinsi chiri ¡alalaw!; warmanqa wañurparisqaña, iskayninkus waqayta kachaykunku, yuyaymanayta imaynanpi warmanta sapallanta saqisqankumanta; chaymi kunankamapas chay ranra ranra rumitaqa manchakuywan runakunaqa purinku.

¿Qué opinas?

DEJA UNA RESPUESTA

Por favor ingrese su comentario!
Por favor ingrese su nombre aquí